Ang Sumasampalataya – Part 1

Introduksyon

Dahil sa pagnanais ng inyong lingkod na maipaglingkod ang mga aral at katuruan na akin mismong natutunan, narito ang kopya ng aking mensahe nuong nakaraang linggo ng gabi patungkol sa “Mga Artikulo ng Pananampalataya” na aking simulan sa “Ang Sumasampalataya”.

Ang Sumasampalataya ay paulit-ulit na binibigkas linggo-lingo sa ating kapilya tuwing pananambahan sa umaga at sa mga katulad kong laki sa kapilya, sigurado ako na kabisado natin ang pagbigkas ng mga salitang ito.

Ngunit kahit ganun pa man, ang pagbigkas ay nararapat lamang sabayan ng pangunawa. Napansin ng inyong lingkod na sa paraan na ating pagbigkas ng “Ang Sumasampalataya”, sa pagbibiyak ng mga salita, maaring marami ang naliligaw o minsan hindi naiintindihan ang bawa’t salitang sinasabi. Nakakaligtaan ng marami na lagyan ng “pause” at ng diin ang mga salita o pangungusap na dapat mayroon nito. Dahil dito, minabuti ng inyong lingkod na biyakin “Ang Sumasampalataya” sa paraang makakatulong sa ating pagunawa sa ibig sabihin nito. sa pagasang sa susunod na bibigkasin ito ng sinoman sa ating kapilya ay bibigkasin ito ng mayroong pang-unawa.

Istorya ng Ang Sumasampalataya sa Pilipinas

Dumating sa Pilipinas ang unang bersyon ng “Ang Sumasampalataya” sa wikang Tagalog sa pamamagitan ng librong “Doctriana Christiana” na dala ng mga Domikong Pari nuong 1593. Ito ay mula sa orihinal ng wikang Espanyol na isinalin ng mga pari sa wikang Baybayin o Tagalog. (1) Ito ang kauna-unahang librong nilimbang sa Pilipinas na nagtataglay ng mga unang Kristiyanong katuruang itinuro at niyakap ng mga Pilipino mula sa mga dayuhang mananakop.  Dahil sa ito’y Romano Katoliko, ang mga katuruan ay hindi lamang ng tataglay ng “Ang Sumasampalataya”, “Ama Namin”, at “Ang Sampung Utos”, gayundin ang iba’t-ibang katuruan patungkol kay Maria at mga sakramentong katoliko.

Nais ko lamang bigyang pansin sa pamamagitan ng pagkukumpara na ang kopya ng Biblia sa Tagalog ay dumating sa Pilipinas, dala ng mga Amerikanong Ebanghelista, nuong taong 1905. Ibig sabihin, ang Doctriana Christiana lamang, sa kabila ng pagiging maikli nito, ang tinanggap na buong katuruan ng Kristiyano at hindi ang kabuoan ng Biblia. Kaya nga, ang pagdating  ng Biblia sa Pilipinas ang isa pinakamalaking pagpapalang dumating sa ating bansa sapagkat binigyan daan nito malayang pag-aral ng sinomang nagnanais gawin ito.

 Ang Sumasampalataya mula sa Katoliko

 Ito ang kopya ng “Ang Sumasampalataya” ayon sa “Doctrina Christiana” ng mga Katoliko. Basahin mo ito ng malakas at bigyang pansin ang pagkakaiba at pagkakatulad:

Sumasangpalataya ako sa Dios Ama, makagagawa sa lahat, mangagawa nang langit at nang lupa. Sumasangpalataya ako naman kay HesuKristo isang anak nang Dios, Panginoon natin lahat. Nagkatawan tao siya, salang nang Espiritusanto. Ipinanganak ni Sãnta Maria Birheng totoo, nasaktãotos ni Poncio Pilato, ipinako sa krus, namatay, ibinaon, nanaog sa mga impiyerno, nang may ikatlong araw nabuhay na naguli, naakyat sa langit, naluluklok sa kanan nang Dios Ama makagagawa sa lahat, sa kaparito huhukom sa nabubuhay, at sa nangamatay na tao.

Sumasangpalataya ako naman sa Dios Espiritusanto. At may santa iglesia katolika, at may kasamahan ang mga santos. At may ikawawala nang kasalanan. At mabubuhay na maguli ang na namatay na tao. At may buhay na di mawala mag parating saan. Siya nawa.

Ito ang mga bagay na aking napansin:

1. Matigas ang pagkaka-Tagalog: Resulta ito ng mahigpit na paglalapat ng bawa’t salitang Espanyol sa Tagalog. Ito din ang pamamaraang ginamit upang isalin sa Tagalog ang buong Biblia mula sa Ingles.
2. Ang unang salita, “Sumasangpalataya”: nilapat sa modernong tagalog na “Sumasampalataya”. Hiwalay ko ipapaliwanag ang kahalagan nito mamya.
3. “Makagagawa” at “mangagawa”: ang paggamit iisang salitang-ugat na “gawa” ay pagpapakita na magkaugnay ang dalawa.
4. “Sumasangpalataya ako naman”: nagpapakita ng intensyonal na dibisyon ng pangungusap upang bigyang linaw sa isipan ng mambabasa na ang mga sumusunod na salita ay patungkol sa Anak, HesuKristo.
5. Nagkatawang tao siya: wala ito sa modernong bersyon ngunit binigyang linaw nito na iisang diwa ang mga salitang “salang sa Espiritusanto at ipinanganak ng Birheng Maria.”
6. “Sumasangpalataya ako sa Dios Espiritusanto”: ang paglalagay ng “Dios” bago ang salitang “Espiritusanto” ay nagbibigay diin sa intensyon ng “Ang Sumasampalataya”. Ito ang pagkilala sa Dios ng tatlong persona: Ama, Anak at Espiritu.
7. “Santa Iglesia Katolika”: ang salitang katolika ay nangangahulugang “iglesia sa kalaganapan” o “church universal”. Ang Romano Katolika ay iglesia sa pamumuno ng Papa sa Roma ngunit hindi sa lahat ng iglesia sa kalaganapan.

Ang Sumasampalataya mula sa Protestante

Ikumpara naman natin ang ating bersyon ng “Ang Sumasampalataya”. Bigkasin ito nang malakas o kung kabisado naman ito, bigkasin mula sa memorya:

Sumasampalataya ako sa Dios, Amang makapangayarihan sa lahat, lumalang ng langit at lupa at kay HesuKristo na Anak na bugtong niya, Panginoon natin, sa hiwaga ng Espiritu Santo, Ipinanganak ng Birheng Maria, nagdamdam ng hirap sa utos ni Poncio Pilato, Ipinako sa krus, namatay at inilibing, sa ikatlong araw nabuhay sa mga patay umakyat sa langit at naupo sa kanan ng Dios Amang makapangyarihan sa lahat, Duon magmumula at paririto, upang humukom sa mga buhay at mga patay

Sinasampalatayanan ko ang Espiritu Santo, ang banal na iglesiang laganap, ang pagkakaisa ng mga banal, ang kapatawaran sa mga kasalanan
Ang kabuhayan sa katawan at buhay na walang hanggan. Amen

Kapansin-pansin na mas maikli ito kumpara sa bersyon ng mga Romano Katoliko. Bukod dito, mas malambot ang pagkaka-tagalog nito sapagkat may mga salitang pinalitan upang bigyang linaw ang ibig sabihin nito. Ngunit katulad nga po ang nabanggit ng inyong lingkod, ang ganitong pagsasalangsang ng mga salita ay karaniwang hindi nakakatulong sa pangunawa sapagkat hindi sanay ang mga Pilipino sa pagbabasa ng mga mahahabang pangungusap. At dahil hindi naturan sa wikang Tagalog na bigyaang-diin pinanguusapan sa isang pangungusap, marami sa atin ang naliligaw sa pagtukoy nito. Kasama pa sa nagpahirap dito ang katotohanan na “Ang Sumasampalataya” ay buod o “short-hand” articles of faith. At dahil mga pinaikling mga salita siya, inaasahan ng mga taong nagpaiksi nito na nauunawaan natin ang mahabang bersyon nito (galing mismo sa Biblia). Ngunit dahil walang Biblia nuon panahon na dumating “Ang Sumasampalataya”, marami ang nag-aakala na ito na mismo ang mahabang bersyon (kahit pa napakaikli nito)

Dahil dito, kakailangin natin isang hati-hatiin sa dibisyon na nagpapakita kung ano-ano ang makakasama at ano-ano ang makakahiwalay. Ngunit bago ito, isa munang pagpapaliwanag sa ibig sabihin ng salitang “Sumasampalataya”.

Ibig sabihin ng salitang Sumasampalataya

Kung susundin ang libro ng Doctriana Christiana, ibig sabihin, ang wikang tagalog ay naroroon na bago pa dumating ang mga Espanyol sa Pilipinas. At dahil ito ang wikang ginamit ng mga pari upang isalin ang mga doktrina mula sa Espanyol, maaring ito ang pinakaginagamit na wika sa Pilipinas kumpara sa ibang dialekto.

Ang pagsalin sa wikang Tagalog  mula sa Espanyol ay ginawa ng mga paring Espanyol. Ito ang dahilan kung bakit matigas ang pagkaka-tagalog nito. Sinunod nila marahil ang diwa ng Espanyol (pagkakasunod-sunod ng salita, parirala at etc) ngunit pinalitan ang salita sa tagalog. Ibig sabihin, ang mga paring Espanyol ang pumili ng salitang katumbas mula sa Espanyol patungo sa tagalog.

Isa pinakaimportenteng salita sa ating pinag-aaralan ay ang salitang “Sumasangpalataya”. Ang katumbas na Espanyol na salita nito ay “Creo” o “Credo” sa Latin. Nais ko lang sabihin muna na ang pagsasalin ay diretsong galing sa Espanyol at hindi sa Ingles. Sapagkat kung tutuusin, ang salin ng “Credo” sa ingles ay “I believe”. Kung ito ang ating susundin, alam natin na ang pinakatugmang salin nito sa Tagalog ay “Naniniwala ako” na galing sa salitang ugat na “tiwala”. Ngunit hindi ito ang ginamit ng mga paring Espanyol sapagkat ang “Credo” ay mas malalim pa ang ibig sabihin kumpara sa paniniwala.

Upang malaman ang ibig sabihin ng mga salita, kailangan po nating malaman ang salitang-ugat ng ” Sumasampalataya”. Naghanap po ako sa Diksyonaryo Pilipino, wala ito. Marahil dahil, luma na ang salitang ito ay maaring sa pagdaan ng panahon, inakala ng nakarami na nauunawaan nila ang salitang ito. Sapagkat kung tutuusin, maliban sa “Sumasampalataya”, ginagamit din natin ang salitang “Mananampalataya” upang tukuyin ang taong “Sumasampalataya” at “Pananampalataya” upang tukuying ang bagay na pinanampalatayaan ng isang mananamapalataya. Ngunit ano nga ba ang ibig sabihin nito?

Kung pagsasama-samahin ang salitang: “Sumasampalataya”, “Mananampalataya” at “Pananampalataya”, may salitang-ugat na nanatili sa tatlong ito: ang salitang “Palataya”. Kumpara natin ito sa salitang “Sumasalangit” hango sa “Ama Namin” makikita natin na ang salitang “sumasa” ay isang pantulong o “prefix” sa salitang langit. Ibig sabihin, ang salitang “sumasam” ay isang pantulong o “prefix” din sa salitang “Palataya”.

Ngunit ano ang ibig sabihin ng “Palataya”?

We can only make an educated guess at this point. Alam natin ang salitang “Palataya” does not make sense unless we assume that this is a compound word or a combination of two simple words: “pala” at “taya”. Kung i-assume natin ito, alam natin ang ibig sabihin ng “taya”. Ginamit natin ang salitang ito upang ipahayag ang ating pagmamahal sa bayan: “Ita[taya] ko ang buhay ko para ating bayan”. Ang pagtataya ng buhay o pagbubuwis ng buhay ay may kalakip na sakripisyo at pag-aalay ng buhay alang-alang sa mga bagay na pinaniniwalaan. “Allegiance” ang salitang katumbas nito sa ingles at ito ang ibig sabihin ng “Credo” sa latin.

Ano naman ang ibig sabihin ng “Pala”?

Again, we can only guess. In some sense, it can mean sa Tagalog na “lagi-lagi” or “always” sa ingles.

At kung pagsasamahin natin ang dalawang salita, ang ibig sabihin ng “Sumasampalataya” at “Palagiang itataya ang aking sarili sa”.

 

Itutuloy….